خشخاش

اثرات: مهمترین آلکالویید موجود در این گیاه مرفین است که نوعی ضد درد قوی می باشد و حتی مقادیر کم آن موجب سرخوشی، تسکین درد و سپس خواب ناشی از تأثير مخدر آن می گردد. ترکیب مزبور همچنین باعث کندی تنفس و کاهش سرعت تخلیه معده شده.

کدئین موجود در گیاه نوعی اثر ضد سرفه دارد و پاپاورین گیاه نیز ضد اسپاسم و گشاد کننده رگ هاست.

در طب سنتی نیز از این فرآورده به عنوان نوعی آرامبخش در موارد ابتلا به تیفوس، سل روده، زخمهای روده و همچنین اسپاسم های مربوط به ماهیچه های صاف، مجاری صفراوی و ادراری، همچنین درمان دردهای ناشی از التهاب صفاق، سنگ های صفراوی، سنگهای کلیه، قولنج مثانه و نیز درمان سرفه و برخی انواع افسردگی استفاده می گردد.

طب چینی: در طب چینی تریاک برای درمان سرفه های مزمن، اسهال، اسهال خونی، افتادگی مقعد و دردهای شکمی به کار برده میشود.

طب هندی: در طب هندی از تریاک برای درمان سرفه تحریک کننده، التهاب گوش و چشم، دردهای مقعد، اسهال و اسهال خونی استفاده می شود.

در درمان ترشحات رحم مفید می باشد.

دانه خشخاش پاک کننده سینه است.

شیرابه گیاه مذکور، در درمان سرفه و اسهال مزمن نافع است. مقادیر بالاتر آن شديدا خواب آور و حتی کشنده است.

. موارد تأیید نشده: تریاک به صورت بسیار رایج به عنوان آرامبخش و یا ضد درد به کار برده می شود.

شکوفه و دانه آن برای اسهال مفید است.

روغن خشخاش: خواص:

قابض، مخدر، منوم، مبرد و نافع سعال است، اعضای بدن را شل و سست می کند، مواد را می پزد. خون ریه و روده ها را می بندد سرفه خشک را مفید است و خشکی سینه و حلق را دور می کند.

ظاهرا در ماده افيون بيان شده آن را شکافته تریاک حاصل می شود و خشخاشی که از آن افیون گرفته نشده قوی تر از خشخاشی است که از آن افيون گرفته شده است و نیز در مرض مالیخولیا و جنون برای تسکین داده می شود و برای ورم و درد حلق از آن غرغره می کنند در اسهال و پیچیدن شکم، خوردن آن نافع است.

اضافه بر خواص سابق نوشته که مولد خون صالح است.

خشخاش سیاه دافع حرارت کبد است.

روغن خشخاش را برای سر درد مسکن نوشته اند و خشخاش را در نسخه های گوناگون مثل نسخه اطریفل کبیر که برای فوت دماغ و باه استعمال می شود خشخاش یکی از اجزای آن می باشد و در نسخه های برای سرفه و سینه و زکام استعمال می شود.

گل خشخاش بیابانی اثر قرحه چشم چهار پایان را می زداید.

. بجز خشخاش کرانهای همه انواع خشخاش را که بر باد سرخ مالند مفید است. گل وبرگ خشخاش شاخ دار ساحلی در علاج قرحه پلید مفید است از آنکه زداینده است گوشت فاسد و زائد را می خورد، كبره زخم را بر می کند.

خشخاش ساحلی در امراض سوزاک و آتشک مفید است در بعضی مناطق از عصاره و شیره آن برای درمان جذام استفاده می کنند. برای مرض رمد چشم استعمال می شود.

در مصارف پزشکی، کپسول عاری از دانه دانه، روغن خشخاش، تریاك و بعضی از الكالوئیدهای آن بکار میرود. برگ و گل خشخاش نیز سابقا در داروسازی مصرف داشته در مداوای بیماریها، بکار می رفته است ولی مصرف آنها امروزه تقریبا متروك گرديده است.

خواص درمانی - از اعضای مختلف خشخاش و فراورده های آن ، مصارفی به شرح زیر بعمل می آید :

: برگ خشخاش ، دارای اثرخواب آور ملايم وخفيف است ودرفرمول اونگان پوپولئوم onguent populeum و بم ترانکی وارد میشود .

گل خشخاش ، اثر آرام کننده و نسبتا خواب آور دارد . سابقا از آن نوعی آبمقطر وتنطو رتهیه می گردید.

ترياك به علت تاثیر بر روی اعصاب، اثر خواب آور و آرام کننده دارد. در بیخوابیهای منشا عصبی و دردردهای عصبی مانند درد معده، قولنج های حاصل از مسمومیت سرب، مننژیت وغيره مصرف می شود. ضمنا چون اثر تعدیل کننده عمل اعصاب دارد، به عنوان تسکین هیجانهای عصبی، در حالات تشنجي، صرع، هذیان، حالات اضطرابی و بطور کلی تحریکانت عصبی مصرف میشود.

ترياك، مسکن سرفه و تنظیم کننده ترشحات برونش هاست در بیماریهای حاد و مزمن دستگاه تنفس مانند برونشیت و سل ریوی مصرف دارد ترياك دراستفراغهائی که براثر تحریک منتها اليه اعصاب سطحی مخاط معده پیش می آید، اثر تسکین دهنده دارد بعلاوه مصرف آن ، درد های سرطانی را کاهش می دهد.

ترياك در تنگی نفس های منشأ قلبی مانند فراخ شدن آئورت و نارسائی عمل آن مصرف دارد ولی در ضیق نفس هائی که بر اثر مسمومیت یا بیماریهای عفونی و یا ضایعاتی در ریه ، پیش می آید، نباید از آن استفاده شود.

ترياك اثر قاطع در رفع حالات اسهالی ساده و دیسانتری های سبک دارد بعلاوه در مننژیت از آن استفاده بعمل آمده به عنوان مسکن دردهای قاعدگی مورد مصرف قرار می گیرد.

. در مصارف درمانی، همیشه میوه رسیده خشخاش را که دارای مقدار کمتری از مرفین، کدئین و غیره است باید بکار برد زیرا خطر آن به پایه میوه نارس خشخاش نمی رسد.

با مصرف تریاك، احساس تشنگی و گرسنگی در بیماران مبتلا به مرض قند ، کاهش حاصل می کند در نتیجه مقدار دفع ادرار و وجود قند در آن کم میشود ولی باید توجه داشت که در اسیدوز که عناصر استونی و اسیدها در ادرار ظاهر می شود، مصرف نگردد

از شیرابه سفت شده کپسول های نارس خشخاش، وواریته های مختلف آن، تریاك تهیه میشود که اثر آرام کننده دردهای عصبی، خواب آور وتعدیل کننده عمل اعصاب دارد. مقادیر درمانی این ماده سمی، جهت رفع هیجانات عصبی، تسکین  سرفه، تنظیم ترشحات برونش، درمان بیماریهای حاد و مزمن دستگاه تنفسی وغیره، به کار می رود.

دانه خشخاش در تهیه نانهای قندی به کار می رود و بعلاوه آنرا بر روی نان می باشند تا طعم مطبوع بدان ببخشد. تفاله دانه خشخاش به علت دارا بودن اسید فسفریک ، به منظور تقویت و فربه نمودن دامها، به آنها داده میشود

هرگاه گیاه مذکور را ساییده و سپس با آب مخلوط کرده، روی پیشانی و شقیقه ها ضماد نمایند در درمان بی خوابی مؤثر خواهد بود.

. گذاردن فتیله آغشته به افیون در مقعد خواب آور است و قراردادن ضماد حاصل از مخلوط افیون و روغن گل سرخ بر روی سر برای درمان سردردهای گرم سودمند می باشد. ریختن قطره تهیه شده از افیون، روغن بادام تلخ و زعفران در گوش جهت درمان گوش درد مفید است. مخلوط آن با شیر انسان و زعفران در درمان نقرس مؤثر می باشد.

اطبای مسلمین از خشخاش الكل درست می کنند روغن خشخاش را مثل روغن زیتون به صورت خوراکی و مالیدنی استعمال می کنند.

آن را پخته با نشاسته و بادام برای قوی کردن دماغ وياه می دهند و از تخم آن یک روغن شیرین به وجود می آید که برای کم خوابی مالیدن آن بر سر خیلی نافع است ۱۲ گرم تخم خشخاش را با شیر بز ساییده اگر بر مرض نقرس بمالند مفید است و شربت ولعوق خشخاش و دیاقوزا دواهای مرکب یونانی معروف می باشد.

روغن خشخاش مقدار خوراک آن از ۶ گرم تا ۲۴ گرم است خواب آور است و درد سر را نافع است روغن خشخاش را با روغن بادام و روغن کدو مخلوط کرده بر سر مالند دماغ را قوی می گرداند روغن کدو و روغن خشخاش را به طور مساوی مخلوط کرده بر سر مالند خواب آور است و نیز در رنگهای صنعتی و صابون سازی این روغن استعمال می شود.

خشخاش سیاه نفع خاص برای سیلان رحم مقدار خوراک تا ۹ گرم از خشخاش سفید قویتر می ماند و بریان کرده حابس اسهال کهنه است بیخش را جوشانده برای عرق النساء مفید است

روغن خشخاش مسکن درد سر، خوراک آن تا ۲۴ گرم برای بی خوابی زیاد موثر است و اضافه بر آن برای درد گوش مفید است.

روغن خشخاش قرصهای با مخلوط شیرین بیان و صمغ قطاط برای سرفه بیان کرده و ترکیب گوناگونی از آن جهت سرفه درست کرده اند.

خشخاش ساحلی را با شیر بر نقرس می مالند مفید است آب سرد آن را در معالجه درد شدید چشم که ناگزیر باشند بکار می برند اما چنانکه در بحث افیون گفتیم خطراتی در بر دارد. اطبای هندی و اروپایی آن را برای مرض دیسانتری تجویز کرده اند مقدار خوراک ۳۰ تا ۶۰ قطره عصاره بوته آن اثر ملین و مسهل دارد عصاره آن مسکن و علاج زخم است.

با جوشاندن ۲ تا ۱۰ گرم گل خشخاش در ۲۰۰ میلی لیتر آب و افزودن مقداری قند یا عسل بدان، محلولی با طعم شیرین بدست می آید که در مواقع بروز درد های روده ، اسهال های ساده ، دیسانتری، تحریک مخاطها، استفراغ های تشنجی، سرفه های عصبی، دردهای سرطانی و غیره اثر مسکن و آرام کننده ظاهر می کند.

در استعمال خارج، از جوشانده ۱ تا ۲ کپسول خشخاش در یک لیتر آب، لوسیونهائی تهیه می کنند که بصورت غرغره ، حمام و کمپرس، جهت تسکین دردورفع التهاب های عادی، از آن استفاده بعمل می آورند. بخور کپسول خشخاش در لارنژیت حاد مؤثر است .